WOJEWÓDZKIEGO KONKURSU PT.„MAŁY ENTOMOLOG”

 

     W konkursie udział wzięli uczniowie klasy I – 9 uczniów

     Imię i nazwisko nauczyciela – koordynatora; Danuta Teperek

 

 

OBSERWACJA PIERWSZA

 

      W słoneczny dzień wybraliśmy się do ogródka ziołowego przy szkole, aby obserwować motyle. Od razu zauważyliśmy, że nad kocimiętka fruwa dużo motyli. Z wielkim zaciekawieniem obserwowaliśmy je. Udało nam się ustalić, że te motyle to rusałki pokrzywnik. Siedziały na kocimiętce z rozłożonymi skrzydłami , ale gdy tylko usłyszały szelest zaraz przelatywały w inne miejsce. Zaobserwowaliśmy również białe motyle – bielinki kapustniki. Ale najpiękniejsze zdaniem dzieci były rusałki admirał, których dużo znajdowało się na śliwkach za szkolnym płotem i w szkolnym kompoście. Natomiast na ścieżce przy ogródku ziołowym zobaczyliśmy rusałkę pawik. W nasturcji również fruwały bielinki, ale szybko odleciały. Zobaczyliśmy również dwie gąsienice, niestety do końca nie wiemy jaki motyl z nich powstanie. Zdaje nam się że rusałka pawik i bielinek. Po powrocie do klasy w książkach szukaliśmy wiadomości o motylach, które widzieliśmy. Również wykonaliśmy prace plastyczne, które stworzą galerię motyli.

 

Zaobserwowane motyle podczas pierwszej obserwacji:

 

Rusałka pokrzywnik - (Aglais urticae) motyl z rodziny rusałkowatych (Nymphalidae). Skrzydła intensywnie zabarwione, czerwonoceglaste. Skrzydła przedniej pary mają liczne żółte i czarne plamy. Tylne, bliżej tułowia mają ciemną jednolitą barwę. Obrzeża skrzydeł są niebiesko-czarne z białymi plamkami. Długość przedniego skrzydła wynosi około 2,5 cm. Jest motylem pospolitym. Można go spotkać na nasłonecznionych leśnych polanach, leśnych drogach, łąkach, w ogrodach.

 

Rusałka admirał - (Vanessa atalanta) motyl z rodziny rusałkowatych. Jeden z najpiękniejszych motyli polskich. Rozpiętość skrzydeł ok. 6cm. Na przedniej parze czarnych skrzydeł widnieje czerwona, skośna przepaska, na tylnej czerwony pasek brzegowy. Spodnia strona skrzydeł ma brązowo-żółty wzór, co umożliwia motylowi dobre maskowanie się. Motyla tego spotykamy najczęściej na przejrzałych owocach opadłych z drzew, na kwitnących drzewach i innych kwiatach.

 

Rusałka pawik - (Inachis io) motyl z rodziny rusałkowatych. Jest jednym z najbardziej pospolitych motyli. Długość ciała 35mm, rozpiętość skrzydeł 50–55mm. Ma skrzydła ubarwione w intensywnie brązowo-czerwonym kolorze. Najbardziej charakterystyczną cechą tego gatunku, po której łatwo odróżnić go od innych gatunków motyli są duże, wielokolorowe (niebiesko-czarne) plamki („pawie oczka”) na końcach przednich i tylnych skrzydeł. Występuje na polanach i skrajach lasów, w ogrodach, sadach, na nieużytkach i w wielu innych miejscach. Można go spotkać na różnych kwiatach, z których spija nektar.

 

Bielinek kapustnik - (Pieris brassicae) – gatunek motyla z rodziny bielinkowatych (Pieridae). Rozpiętość skrzydeł 5–6cm. Wierzchołek I pary skrzydeł z czarną plamą. Samice mają na skrzydle pierwszej pary dwie czarne plamy, które nie występują u samców. Występuje w lasach, na polach, w ogrodach i sadach.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

OBSERWACJA DRUGA

 

     Tak nas zaciekawiła obserwacja motyli, że postanowiliśmy iść w inne miejsce, aby je obserwować. I tym razem był piękny słoneczny dzień. Obserwowaliśmy motyle w sadzie i na trawniku. Od razu zaobserwowaliśmy gromadę motyli rusałka admirał pod śliwą, które siedziały na przejrzałych śliwkach i spijały sok. W oddali na trawie zobaczyliśmy motyla – czerwończyk dukacik oraz innego, którego nazwy nie mogliśmy znaleźć w książce. Przed nami przeleciał jakiś czarny motyl. Cichutko poszliśmy za nim. Usiadł na piasku, a gdy rozłożył skrzydełka okazało się, ze jest to rusałka żałobnik. Wyglądał przepięknie bo był duży i miał piękny kolor. W innym miejscu zobaczyliśmy rusałkę kratkowiec i czerwończyk żarek. W drodze powrotnej na nieskoszonej łące zobaczyliśmy bielinka siedzącego na koniczynie. Na piasku między trawą siedziało parę motyli. Znaleźliśmy ich nazwę w książce – to były modraszki ikar. W oddali na oście siedział z rozłożonymi skrzydłami. Chcieliśmy popatrzeć na niego przez lupy, ale odleciał. Po powrocie do szkoły przypomnieliśmy sobie jakie motyle widzieliśmy i wykonaliśmy rysunki.

 

Zaobserwowane motyle podczas drugiej obserwacji:

 

Czerwończyk dukacik (Lycaena virgaureae) – gatunek motyla dziennego z rodziny modraszkowatych. Długość przedniego skrzydła 1,7-2,0cm, rozpiętość skrzydeł 35-40mm. Wierzch skrzydeł samców jest czerwony i metalicznie połyskuje, na brzegu z wąską, czarną obwódką. Samice mają skrzydła pomarańczowoczerwone w ciemne kropki. Spód skrzydeł obu płci jest żółtobrunatny, pokryty czarnymi i białymi plamkami. Żywi się nektarem kwiatów z rodziny astrowatych, selerowatych i jasnotowatych.

 

Rusałka żałobnik (Nymphalis antiopa) – motyl dzienny z rodziny rusałkowatych. Jest zaliczany do najładniejszych polskich motyli dziennych. Rozpiętość przednich skrzydeł, u niektórych osobników osiąga nawet 90 mm. Skrzydła na wierzchu mają aksamitny wygląd o czarno-wiśniowej barwie z żółtą obwódką i rzędem błękitnych plamek wzdłuż obwódki od wewnętrznej strony. Nietrudno go zauważyć, gdyż szybuje majestatycznym lotem lub siedzi na wilgotnej ziemi. Są motylami bardzo lubiącymi słońce.

 

Rusałka kratkowiec (Araschnia levana) – motyl dzienny z rodziny rusałkowatych. Skrzydła o rozpiętości 28-34mm, od spodu fioletowo-brunatne z biało-żółtą przepaską i siatkowanym deseniem. Wierzch skrzydeł jest czarny z żółtawo-białą przepaską zewnętrzną (forma letnia). Żywi się nektarem kwiatów roślin z rodziny selerowatych.

 

Czerwończyk żarek (Lycaena phlaeas syn. Lycaena phlaeoides) − gatunek owada z rzędu motyli. Skrzydła o rozpiętości 25–30mm, przednie z wierzchu złocisto-czerwone z czarnymi plamkami i wąską czarną obwódką. Tylne skrzydła mają przy zewnętrznym brzegu czerwoną obwódkę. Spód tylnych skrzydeł szaro-brunatny z czarnymi plamkami. Tylne skrzydło z niewielkim ogonkiem. Roślinami żywicielskimi są szczaw polny i zwyczajny oraz rdesty.

 

Modraszek ikar (Polyommatus icarus) − motyl dzienny z rodziny modraszkowatych (Lycaenidae). Rozpiętość skrzydeł: 25-35 mm. Samce mają górną powierzchnię skrzydeł intensywnie błękitną o fioletowym odcieniu, z ciemnym brzegiem i jasnymi strzępinami. Samice są brunatne ze zmienną domieszką błękitu; wzdłuż brzegów widoczne czerwonożółte plamki. U obu płci spód skrzydeł jest w kolorze od pastelowo niebieskiego do szarobrązowego, z plamkami wzdłuż brzegów oraz w centralnej części skrzydła. Żywią się małymi roślinami motylkowymi - janowcami, wilżynami, szczególnie komonicą zwyczajną.

 

 

 

OBSERWACJA TRZECIA

 

     Na trzecią obserwację postanowiliśmy iść do ogrodu kwiatowego. Kwitło w nim bardzo dużo kwiatów, które wabiły swymi kolorami i zapachem motyle. Zobaczyliśmy motyle, które już znaliśmy oraz nowe, których jeszcze nie widzieliśmy. Od razu przy wejściu do ogrodu na żółtych kwiatkach zobaczyliśmy rusałkę pokrzywnika. Był tam również bielinek kapustnik, rusałka kratkowiec, rusałka admirał i rusałka pawik. Bardzo dużo ich w ogrodzie było i wcale nie przeszkadzało im, że je obserwujemy. Zobaczyliśmy nowe motyle. Jednym z nich był latolistek cytrynek, który siedział ze złożonymi skrzydełkami. Gdy odfrunął zobaczyliśmy jego piękny cytrynowy kolor. Na krzaczku lawendy zobaczyliśmy rusałkę osetnik, od razu znaleźliśmy go w książce. Na żółtych kwiatach rudbekii zobaczyliśmy motyla – przestojnik trawnik, który też siedział ze złożonymi skrzydełkami. Na kępie wysokich żółtych kwiatów dostrzegliśmy kolejnego motyla. Był to strzępotek ruczajnik. Potem przeszliśmy do krzaka budlei (motyli krzew). Na kwiatostanie budlei siedziało dużo motyli. Nam udało się zrobić zdjęcie rusałce pawik i pokrzywnik. Obok na gałązce usiadł rusałka żałobnik. Od razu go rozpoznaliśmy. Na pniu olchy siedziało dużo motyli, ale nam udało się nie spłoszyć nowego, którego jeszcze nie widzieliśmy. Był to rusałka ceik. Pozował nam wytrwale i nawet mogliśmy obejrzeć go przez lupy. Wypatrzyliśmy również kolejnego motyla – osadnik megera. Podobał nam się jego kolor i cichuteńko obserwowaliśmy żeby nie odleciał. Bardzo dużo gatunków motyli udało nam się zobaczyć podczas tej obserwacji. W drodze powrotnej na drodze zobaczyliśmy dostoję latonia. Zrobiliśmy jej zdjęcie z oddali żeby nam nie uciekła. Byliśmy bardzo zadowoleni, że udało nam, się zobaczyć tyle motyli. W szkole kończyliśmy rysowanie naszych motylków.

 

 

 

Rusałka osetnik (Vanessa cardui) – owad z rzędu motyli. Skrzydła o rozpiętości 55-60mm, z wierzchu skrzydeł pomarańczowo-różowe z czarnym rysunkiem i białymi plamkami przy wierzchołkach przednich skrzydeł. Żywi się nektarem kwiatów.

 

Latolistek cytrynek, (Gonepteryx rhamni) – gatunek motyla dziennego z rodziny bielinkowatych (Pieridae). Skrzydło przednie z charakterystycznym, zaostrzonym wierzchołkiem, skrzydło tylne z niewielkim ząbkiem.. Skrzydła samców są cytrynowożółte, natomiast skrzydła samic zielonkawobiałe. Na skrzydłach znajdują się charakterystyczne pomarańczowe punkty. Rozpiętość skrzydeł: 48-55mm.

 

Przestrojnik trawnik (Aphantopus hyperantus) – motyl dzienny z rodziny rusałkowatych. Rozpiętość skrzydeł tego motyla to średnio 35–42mm. Ich górna strona ma kolor ciemnobrązowy; u samic występują na przednim skrzydle 3, u samców 2 pawie oczka. Na spodniej stronie skrzydła tylnego, zarówno u samca, jak i samicy występuje 5 bardzo wyraźnych pawich oczek z żółtą obwódką

 

Strzępotek ruczajnik (Coenonympha pamphilus) – motyl dzienny z rodziny rusałkowatych, jeden z najpowszechniej występujących w Polsce. Tło u obu płci jest jasnopomarańczowe do miodowego. U samca przy wierzchołku przedniego skrzydła znajduje się dobrze widoczna ciemna plamka. U samicy na górnym skrzydle przy wierzchołku plamka jest mniej wyraźna.

 

Rusałka ceik (Polygonia c-album L.) – gatunek motyla z rodziny rusałkowatych. Skrzydła o rozpiętości 45–50 mm, silnie postrzępione, z wierzchu rdzawe z czarnymi i brunatnymi plamkami. Na spodzie tylnego skrzydła niewielki biały znak przypominający literę C. Żywi się nektarem, sokiem z przejrzałych owoców, a także płynami wysysanymi z gnijących odchodów i padliny.

 

Osadnik megera (Lasiommata megera) – motyl dzienny z rodziny rusałkowatych. Rozpiętość skrzydeł od 36 do 46mm. Występuje na terenie całej Polski.

 

Dostojka latonia, (Issoria lathonia) gatunek motyla dziennego z rodziny rusałkowatych. Rozpiętość skrzydeł od 40 do 48mm. Wierzchnia strona skrzydeł ochrowożółta lub ruda z rzędami czarnych plamek. Na spodzie przedniego skrzydła w części wierzchołkowej znajdują się dwie lub trzy małe srebrne plamki. Na spodzie tylnego skrzydła duże srebrne plamy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

WERNISARZ PRAC DZIECI

 

     Po każdej obserwacji dzieci otrzymywały kartki i wykonywały prace. Ich zadaniem było namalowanie zaobserwowanych motyli. Po pierwszej obserwacji uczniowie malowali farbami połowę motyla, a drugą połowę odciskali przygniatając kartkę złożoną na pół. Po kolejnych obserwacjach dzieci kolorowały motyle kredkami. Ze zrobionych dziecięcych prac powstała wystawa, na której znalazły się wszystkie prace. Dodatkowo dzieci szukały ciekawostek o motylach w znajdujących się w klasie książkach. Z książek również powstała wystawa zawierająca wiadomości dotyczące poznanych motyli. W każdej wolnej chwili siadamy i czytamy ciekawostki o motylach. Do naszej klasy zaprosiliśmy uczniów z innych klas, aby zobaczyły naszą wystawę. Konkurs dobiegł końca, ale nasza przygoda z motylami dopiero się zaczyna. Przez następne spotkania będziemy pogłębiać wiedzę dotyczącą motyli, a każde wyjście ze szkoły będzie okazją do rozpoznawania napotkanych motyli.